JĘZYK JAPOŃSKI

Katakana służy współcześnie Japończykom głównie do zapisu słów obcego pochodzenia. Ponieważ wiele dziedzin życia, takich jak moda, reklama, media, motoryzacja, informatyka itp. jest przesiąkniętych zapożyczeniami (pochodzącymi głównie z języka angielskiego), katakana wydaje się być sylabariuszem potrzebnym w takim samym stopniu co hiragana. Choć sylabariusz ten zawiera ten sam zestaw sylab, które są w hiraganie, oferuje wiele kombinacji znaków dających nowe możliwości. Zadaniemkatakany jest bowiem jak najwierniejsze oddanie brzmienia zapożyczanych słów.

Kolejność alfabetyczna znaków katakany to: a, i, u, e, o / ka, ki, ku, ke, ko / sa, shi, su, se, so / ta,chi, tsu, te, to / na, ni, nu, ne, no / ha, hi, fu, he, ho / ma, mi, mu, me, mo / ya, yu, yo / ra, ri, ru,re, ro / wa, (w)o / n. 

Hiragana

Na współczesne pismo japońskie składają się trzy elementy: sylabariuszehiragana i katakana (każdy po 46 symboli) oraz ogromny zbiór ideogramów kanji (około 60 000). Zarówno znaki hiragany, jak i katakany powstały z ideogramów. Początkowo hiragana traktowana była jako sylabariusz kobiecy, ale współcześnie służy do zapisu wszelkich japońskich końcówek gramatycznych i rodzimych wyrazów, których nie można zapisać znakami kanji.

Kolejność alfabetyczna znaków hiragany to: a, i, u, e, o / ka, ki, ku, ke, ko / sa, shi, su, se, so / ta, chi,tsu, te, to / na, ni, nu, ne, no / ha, hi, fu, he, ho / ma, mi, mu, me, mo / ya, yu, yo / ra, ri, ru, re,ro / wa, (w)o / n.

Zwroty podstawowe

はい [hai] - tak
いいえ [iie] - nie
ありがとう [arigatō] - Dziękuję.
どういたしまして [dōitashimashite] - Proszę bardzo. Nie ma za co.
ください [kudasai] - Proszę (prosząc o coś).
どうぞ [dōzo] - Proszę (podając coś).
おはようございます [ohayō gozaimasu] - Dzień dobry (rano).
今日は [konnichiwa] - Dzień dobry (po południu).
さようなら[sayōnara] - Do widzenia.
今晩は [konbanwa] - Dobry wieczór.
おやすみ なさい [oyasuminasai] - Dobranoc.
じゃね [ja ne] - Cześć! Pa! (pożegnanie)
さようなら [sayōnara] - Do zobaczenia!
すみません [sumimasen] - Przepraszam (np. zaczepiając osobę nieznajomą).
失礼しました [shitsurei shimashita] - Przepraszam. Przykro mi.
入 場 は無料です。 [Nyūjō wa muryō desu.] - Wstęp jest wolny

Położenie geograficzne

Wielkość i umiejscowienie Wysp japońskich wyznaczyły ludowi japońskiemu, szczególne miejsce zamieszkania. Cztery główne wyspy tworzące  archipelag- Hokkaido, shikoku, honshu oraz kyushu – i ponad trzy tysiące mniejszych rozciągają się łukiem od wierzchołka Sachalinu do południowego krańca Półwyspu Koreańskiego.

Obecnie Japonie, większa niż Anglia, ale mniejsza niż Francja, można uznać za kraj średniej wielkości. Położenie u północno wschodnich wybrzeży Azji zapewnia jej korzystną pozycję strategiczną. Japonia wykorzystuje zalety swojego położenia, by stać się potęgą morską, uzupełniając dzięki handlowi i żegludze dotkliwy brak surowców naturalnych niezbędnych dla nowoczesnego przemysłu. Jeszcze ponad sto lat temu, należałoby określić Japonie zupełnie inaczej. Pod względem wielkości była krajem dość dużym i pomyślnie się rozwijającym, ale równocześnie miała najgorsze, najbardziej peryferyjne położenie wobec ośrodka cywilizacji kontynentalnej. To co dziś uważamy za ubóstwo zasobów naturalnych, nie stanowiło wówczas problemu, ponieważ z punktu widzenia ówczesnej technologii Japonia posiadała pod dostatkiem ziemi, wody, słońca i ludzi. Historycznie zatem izolacja i stosunkowo bogata baza rolnicza, stanowiły dwie najbardziej charakterystyczne cechy położenia geograficznego Japonii. Umożliwiły one Japończykom stworzenie wysokiej kultury, powiązanej z kontynentalną, ale nie zdominowanej przez nią całkowicie.

Dla strefy wiatrów i deszczów monsunowych typowe było rolnictwo intensywne, oparte głównie na uprawie ryżu metodą nawadniania. Elementem wspólnym w rozwoju historycznym większości monsunowych krajów Azji była więc baza chłopska, charakteryzująca się wysokim stosunkiem liczby wieśniaków do liczby jednostek ziemi i wysokim udziałem produkcji rolnej w całości gospodarki.

Trochę o historii

Początek państwa japońskiego wiąże się ze związkiem plemiennym, a następnie królestwem Yamato z centralnym ośrodkiem na wyspie Honsiu, którego legendarne początki sięgają VII w. p.n.e. Jako pierwszego władcę uznaje się Jimmu. Około V w. n.e. królestwo Yamato obejmowało również północną część Kiusiu, oraz południowy skrawek Korei, dzięki czemu miało kontakt z wysoko rozwiniętą cywilizacją chińską. Wówczas to Japończycy przyjęli chińskie pismo, a dalsze rozprzestrzenianie się wpływów kultury chińskiej nie powstrzymała nawet utrata prowincji koreańskiej w połowie VI w. Shintō jest rodzimą religią Japończyków, nie mniej jednak już od końca VI w. coraz więcej wiernych posiadał buddyzm. W 794 stolicą cesarstwa (pierwszy cesarz – jap. tenno w 589) zostało Heian-kyo (ob. Kioto). Rozpoczął się okres izolacji Japonii od reszty świata, a cesarz był coraz bardziej uzależniony od wielkich rodów. Jeden z nich – Fujiwara, sprawował faktyczną władzę w X i XI w. W tym czasie wyłoniła się klasa rycerzy feudalnych – samurajów, podległych panom feudalnym. W 1292szogun, naczelny wódz, Yoritomo z rodu Minamoto stworzył system feudalnej administracji wojskowej, zwanej bakufu. Od tej pory kolejni cesarze byli odsuwani od władzy przez stojących na czele państwa szogunów. Ośrodkiem władzy Yoritomo była Kamakura. Odtąd wszystkie następne okresy bakufu w dziejach Japonii nosiły nazwę od stolicy szogunów lub nazwy ich rodu.

Pierwszy szogunat, Kamakura upadł w czasie prób podbicia Japonii przez Mongołów. Wyruszająca z Korei flota mongolska próbowała dwukrotnie, w 1274 i 1281 dokonać inwazji Japonii, ale za każdym razem została rozproszona przez tajfun zwany kamikaze (boski wiatr). Kraj Wschodzącego Słońca obronił się wprawdzie przed najeźdźcą, jednak przygotowania do wojny pochłonęły ogromne środki i zrujnowały finansowo szogunów. Zdobycie Kamakury w 1333, przez jeden z rywalizujących ze sobą rodów rozpoczęło okres wojen feudalnych, który zakończył się ustanowieniem przez nowego cesarza szogunami przedstawicieli rodu Ashikaga ze stolicą w Muromachi – dzielnicy Kioto.

Pierwsi Europejczycy przybyli do Japonii w 1542, a byli nimi kupcy portugalscy z Makau. Zaszokowali oni japońskich panów feudalnych nieznaną bronią – muszkietami. Razem z nimi do Japonii dotarło chrześcijaństwo. Pierwszym misjonarzem chrześcijańskiej religii był hiszpański jezuita Franciszek Ksawery (1506-1552). Kraj był rozbity na księstwa feudalne zwalczające się nawzajem. Próby jego zjednoczenia podjął się popierający chrześcijaństwo Oda Nobunaga (1536-1582), który w 1573 objął władzę. Po jego śmierci władzę w Japonii przejął Toyotomi Hideyoshi (1536-1598). Swoją stolicą uczynił w 1587Nagasaki – port na zachodnim wybrzeżu Kiusiu. Wkrótce do miasta zaczęły przybywać liczne statki kupców hiszpańskich, portugalskich i holenderskich. Następcą Hideyoshiego został Tokugawa Ieyasu (1543-1616), który kontynuował zjednoczenie kraju i założył dynastię szogunów rodu Tokugawa, którzy sprawowali rządy w latach 1603-1867.

Początkowo sprzyjał on kupcom zagranicznym i był otwarty na wpływy Zachodu. Później jednak przestraszył się nadmiernej chrystianizacji kraju. Od 1636 wszystkie kontakty z kupcami europejskimi i misjonarzami zostały zakazane, chrześcijanie japońscy byli prześladowani, a jedynym otwartym portem zostało Nagasaki. Rozpoczęła się izolacja Japonii od wpływów europejskich.

Coraz bardziej represyjny charakter rządów skorumpowanego szogunatu, naciski Zachodu wywołujące niepokoje wewnętrzne, kryzys ekonomiczny oraz społeczny, bunty chłopów i feudałów, wszystko to doprowadziło do przełamania izolacji Japonii. Skrzypiące drzwi do kraju zaczęły się otwierać. W lipcu 1853komandormarynarki wojennej Stanów Zjednoczonych Matthew Perry (1794-1858) zakotwiczył okręty nazwane przez Japończyków "czarnymi" w zatoce Yedo (ob. Zatoka Tokijska). Amerykanie przybyli ponownie w lutym1854 i wymusili na Japonii pierwszy traktat łamiący jej izolację. Włodarze Kraju Kwitnącej Wiśni wyrazili zgodę na handel oraz nawiązali stosunki dyplomatyczne ze Stanami Zjednoczonymi. Nie mniej jednak Japończycy nadal bronili się przed ingerencją z zewnątrz co doprowadziło do interwencji połączonej floty brytyjsko-francuskiej i ostrzału japońskich portów. Kulminacją tego było skierowanie przez Brytyjczyków potężnej armady, która zakotwiczyła w okolicach Kōbe w 1866. W końcu młody japoński cesarz Mutsuhito (1852-1912) otworzył granice Japonii. W 1867 zlikwidował szogunat Tokugawy, a w 1868 ogłosił restaurację władzy cesarskiej. Okres jego władzy określono później mianem epoki Meiji, to znaczy "światłe rządy". Japoński monarcha zniósł feudalizm, rozwiązał klasę samurajów, zastępując ją poborowym wojskiem. Rozpoczął się okres uprzemysłowienia oraz modernizacji. W 1889 cesarz zatwierdził konstytucję opartą na europejskich wzorcach. Obowiązująca do 1945 ustawa zasadnicza zachowała jednak boski kult cesarza i dawała mu szerokie uprawnienia. W 1879 wybuchła wojna chińsko-japońska o Wyspy Nansei. Japończycy rozgromili chińską flotę, a zgodnie z traktatem pokojowym z 1895 pokonane Państwo Środka oddało Japonii Tajwan. Niespodziewane i druzgocące zwycięstwo w wojnie rosyjsko-japońskiej (1904-1905) uczyniło z Kraju Wschodzącego Słońca pierwsze mocarstwo na Dalekim Wschodzie. W 1910 po zmuszeniu do abdykacji cesarza Sunjonga (1874-1926) Japonia anektowała Koreę.

W czasie I wojny światowej Cesarstwo Japonii stanęło po stronie państw ententy, w wyniku czego otrzymało jako terytoria mandatowe Ligi Narodów posiadłości pacyficzne pokonanych Niemiec, a więc Mariany, Karoliny oraz Wyspy Marshalla. W Chinach na Półwyspie Szantuńskim Japończycy zajęli niemiecką kolonię, jednak wycofali się, pod silnym naciskiem aliantów.

W 1931 Japonia przejęła kontrolę nad Mandżurią tworząc z niej marionetkowe cesarstwo przemianowane na Mandżukuo. Wybuch II wojny chińsko-japońskiej w 1937 rozpoczęło podbój Chin, w czasie którego Japończycy zajęli wszystkie duże chińskie miasta portowe, a także znaczną część obszaru wewnątrz tego państwa. Masakra nankińska stała się symbolem brutalnej okupacji japońskich wojsk. Wybuch II wojny światowej w Europie, przyśpieszył tok wydarzeń w samej Japonii, gdzie coraz silniejsze poparcie i władzę zdobywały ugrupowania nacjonalistyczne i militarystyczne, dążące do poszerzenia japońskiej strefy wpływów. W 1940 kraj kwitnącej wiśni podpisał pakt z niemiecką III Rzeszą i Włochami tworząc oś Berlin – Rzym – Tokio.

Bomba atomowa na Hiroshimę

Niespodziewany atak Cesarskiej Marynarki Wojennej na amerykańską bazę marynarki wojennej Pearl Harbor na Hawajach w grudniu1941 stanowił włączenie się Japonii do II wojny światowej. Niedługo potem wojska japońskie opanowały całą Azję Południowo-Wschodnią i znaczną część Oceanii, zagrażając przy tym Indiom i Australii. Czerwiec 1942 stanowił przełom w wojnie na Pacyfiku, kiedy to w bitwie o Midway Japonia poniosła druzgocącą porażkę i odtąd cesarstwo zaczęło tracić zdobyte terytoria. Z początkiem 1945 miasta japońskie poddawane były intensywnym i dotkliwym bombardowaniom i mimo, że wojna w Europie dobiegła końca Japonia nie chciała się poddać. 6 sierpnia 1945 lotnictwo amerykańskie zrzuciło bombę atomową na Hiroshimę, a trzy dni później na Nagasaki. Tego samego dnia Armia Czerwona wkroczyła do Mandżurii. Japonia skapitulowała, a Amerykanie rozpoczęli okupację kraju. W 1946 cesarz Hirohito (1901-1989) zrzekł się swojego boskiego statusu, a parlament japoński uchwalił nową w pełni demokratyczną konstytucję. W 1951 Japonia podpisała traktat pokojowy z mocarstwami zachodnimi oraz układ japońsko-amerykański, zapewniający wpływy wojskowe i gospodarcze Stanom Zjednoczonym. W następnym roku skończyła się okupacja, a wojska amerykańskie opuściły wyspy. Do dnia dzisiejszego Japonia nie podpisała oficjalnego pokoju z Rosją, z którą toczy spór o Kuryle.